Waarom “Happy Coincidences” geen toeval is, of hoe een gemeenschap een kunstwerk kan worden

(c) Happy Coïncidences - permanente installatie Verversdijk - Triënnale Brugge 2021

Triënnale Brugge 2021 nodigde Amanda Browder uit om een ​​installatie te maken bestaande uit stof geschonken en aan elkaar genaaid door de Bruggelingen en haarzelf. Dit resulteerde in 2 digitaal geprinte stukken en 3 stoffen installaties die de gebouwen waaraan ze bevestigd werden, omtoveren tot kleurrijke spektakels. Ze veranderen de omgeving en het gevoel dat je krijgt als je langskomt.

Een artikel geschreven door Els Degryse, publieksmedewerker bij Brugge Plus vzw.

Deze installaties hebben niet alleen een esthetische functie, maar zijn specifiek gemaakt voor de gebouwen waaraan ze bevestigd worden. De patronen en stof vertegenwoordigen de stad, de mensen die er wonen, de geschiedenis, de verhalen. Dit komt niet alleen doordat ze bestaan ​​uit door de lokale bevolking gedoneerde stof, maar vooral omdat ze in co-creatie met de lokale bevolking zijn gemaakt. De “kunstenaar” is niet één persoon, maar eerder een netwerk van deelnemers en toeschouwers. Het overkoepelende doel is om het gevoel van publieke betrokkenheid en eigenaarschap van de gemeenschap te vergroten. De installaties stimuleren mensen om hun hiërarchische opvattingen over ambacht versus kunst los te laten en om naaien en gemeenschapsparticipatie te omarmen als een manier om hun rol in het project te vinden.

In dit artikel zal ik beargumenteren dat het proces achter de installaties het echte kunstwerk is. Achter deze 5 stukken zit een archief met foto's en verhalen van meer dan 750 mensen die hebben meegewerkt aan de realisatie van dit project. Ik geef graag inzicht in de methodologie die we hebben gebruikt om dit werk te realiseren . Door van het eerste tot het laatste moment aanwezig te zijn, realiseerde ik me hoeveel impact dit soort projecten kunnen hebben op het leven van mensen. En dus hoe belangrijk het is dat culturele organisaties en kunstinstellingen dergelijke uitdagingen willen aangaan. Het is de meest tastbare en directe verbinding tussen kunst en leven die ik ooit heb meegemaakt.

(c) Digitale ontmoeting tussen Amanda Browder, Els Degryse en een lokale lerares die een digitaal gesprek organiseerde tussen Amanda Browder en haar klas.

Digitale deelname

De twee digitale stukken maakten geen deel uit van het oorspronkelijke idee. Normaal verblijft Amanda Browder voor een lange periode, 6 tot 8 maanden, op eenzelfde plek. In die tijd wordt stof verzameld en langzaamaan bouwt ze een gemeenschap rond zichzelf en haar werk. Normaal zou ze in januari 2021 naar Brugge komen, maar Covid verhinderde dat.

Hoe konden we nu een installatie realiseren die door de lokale bevolking moest worden gemaakt met een samenscholingsverbod en met een niet aanwezige kunstenares? Even leek dit onmogelijk.

Aangezien we in het begin alleen digitaal konden vergaderen, lag daar ons antwoord. Amanda Browder zou een digitale installatie maken van foto's van stofdonaties en dit zouden we drukken op een groot doek.

Het vinden van deze donaties en mensen kostte tijd. We hebben alle mogelijke digitale kanalen gebruikt om onze oproep te verspreiden. Maar de meeste verhalen kwamen tot ons via mensen die we kenden of mensen die mensen kenden die mensen kenden. We zijn gestart in september 2021 en zijn tot half maart doorgegaan met het inzamelen van digitale donaties. De fysieke stof werd tot begin mei ingezameld. Als ik één ding over participatie heb geleerd, is dat het veel tijd kost. De sterkste verbindingen groeien in de loop van de tijd. Mensen handelen bijna nooit bij de eerste vraag. Ze moeten worden gevraagd, en opnieuw gevraagd. En liefst door iemand die ze kennen. Je moet een soort van kettingreactie op gang brengen. En zoals het soms gaat met dit soort reacties, valt het proces stil. Je moet mensen er op bepaalde tijden aan herinneren.

Langzaam groeide er een gemeenschap. We hadden onze eigen Facebookgroep waar we groot en klein nieuws over het project konden delen. En Amanda deed ook wat zoom-calls met individuen om elkaar te leren kennen, om te praten over hun link met stof en Brugge.

Het idee van een digitale geprinte stofinstallatie had meerdere voordelen. Mensen konden foto's van stof doneren zonder de echte stof te geven. De installatie zelf was beter bestand tegen weersomstandigheden buiten zodat het de hele Triënnale (6 maanden) kon worden getoond in plaats van 2 à 3 weken, wat normaal de tijd is dat een dergelijke installatie wordt getoond. En Amanda besloot om ook foto's op te roepen van objecten die de inwoners met Brugge verbinden. Dit resulteerde in een aantal interessante verhalen en samenwerkingen.

Elke afbeelding van een stuk stof of object stelt een persoon voor. Al deze mensen hebben meegeholpen om het te bouwen, het zich eigen te maken, het te vertegenwoordigen.

(c) Amanda Browder

Naaidagen

Naast de twee digitale installaties was het doel nog om 3 echte stofinstallaties te maken. Normaal gesproken organiseert Amanda samen met een lokale medewerker naaidagen. Dit zijn momenten waarop iedereen die wil kan komen helpen. Je kunt gewoon opdagen. De 3 installaties moesten klaar zijn voor de opening van de Triënnale op 8 mei. Daarvoor zouden we in maart moeten beginnen met naaien. In februari werd duidelijk dat COVID dat niet zou toestaan. We hebben dus alles moeten uitstellen tot half april. Dit betekende dat de installaties bij de opening nog niet klaar waren. Gelukkig was er wel digitale geprinte installaties. En het uitstellen van de naaidagen bleek een goede zaak, want bezoekers van de Triënnale konden het naaiatelier bezoeken waar ze uit eerste hand konden zien hoe de installatie werd gemaakt.

Door Covid zouden we nooit kunnen naaien in een open omgeving waar iedereen kan komen en gaan wanneer hij wil. Dus besloot ik bestaande bubbels uit te nodigen voor workshops naaien. Van 13 april tot 28 mei kwamen er bijna elke dag 1 of 2 groepen om te naaien. Op woensdagmiddag en in het weekend konden individuen na reservatie in kleine groepjes komen naaien.

Vanaf het eerste naaiatelier werd duidelijk dat de mensen erg enthousiast waren om mee te doen. En dat bleef zo ​​tot het einde van het project. Hiervoor zijn verschillende redenen.

Covid maakte mensen zeker enthousiast om iets buiten hun huis, organisatie of klaslokaal te doen. Maar de belangrijkste reden waarom mensen kwamen, terugkwamen en andere mensen meebrachten, waren de mensen zelf. En ook de persoonlijkheid van Amanda Browder. Haar manier om mensen binnen te halen, ze op hun gemak te stellen, te overtuigen om stof te spelden of te naaien, ze een goed gevoel te geven, is de sleutel tot het succes van het project. Oké, ze is een Amerikaanse en je kunt alle vooroordelen van luid, elke 5 minuten ”geweldig" roepen, overenthousiast, extravert, op haar toepassen. Maar ze meent het wel. Ze is oprecht geïnteresseerd in iedereen die binnenkomt. Ze geeft iedereen aandacht en tijd. Je kon de mensen bijna zien stralen toen ze haar ontmoetten. En het werkt besmettelijk. Gezien het effect dat het op mensen had, werden de andere mensen die samen met haar de workshops begeleidden automatisch net zo open en enthousiast als zij. Het was iets wat we allemaal hard nodig hadden: oprechte aandacht en interesse in iemand.

Dit betekende ook dat we 's avonds doodmoe waren. Het kost veel energie om constant aandacht aan mensen te geven. Gelukkig gaven mensen ook energie terug door extra mensen te halen om te helpen, door ons cadeaus te geven, ons te prijzen voor ons werk en enthousiast te zijn als we een moeilijk moment hadden. En ja, die waren er, want we werden tot het uiterste gedreven omdat het proces 45 dagen lang bijna non-stop doorging. Maar dat kwam doordat Amanda vanwege Covid maar anderhalve maand in Brugge kon zijn.

Een andere reden waarom mensen zich thuis voelden, was de locatie. Normaal beweegt Amanda zich door de stad met haar naaidagen. Door Covid was dit lastig te organiseren en daarom bleven we op 1 plek: House of Time. Het is een plek die de kruisbestuiving tussen creatie, ambacht en ontmoeting bevordert. Ze hadden een groot open veld waarop we nog een bijzondere ruimte konden installeren: de Belgiek. Dit is een oud lunapark dat is gestript en opnieuw is geïnstalleerd als een open werkruimte. De plaats is niet erg bekend bij de Bruggelingen en toen ze er kwamen, hadden ze het gevoel dat ze een geheime tuin hadden ontdekt .

Op 24 mei werd de eerste textielinstallatie opgebouwd en ik kreeg er kippenvel van. Zoveel mensen hadden eraan gewerkt en nogmaals, elk stuk stof vertegenwoordigde een verhaal. Verhalen over de stof die gedoneerd werd, verhalen over de mensen die met de stof verbonden waren.

(c) Amanda Browder

Geen toeval

Bijzonder aan de naaidagen is dat het voor sommigen een soort onderkomen werd. Er was één persoon die twee jaar voor zijn moeder gezorgd had, en toen ze stierf, voelde hij zich geïsoleerd en alleen in Brugge. Door naar de naaidagen te komen, kreeg hij weer contact met mensen en voelde hij zich nuttig. We maakten tijd om naar zijn verhaal te luisteren en hij naaide er veel voor terug. Vergelijkbaar is het verhaal van een dame die onlangs haar man verloor en troost vond door te komen naaien.

We hebben hun problemen niet opgelost en toen het project eindigde, voelde dit voor sommigen als een groot zwart gat. Maar wat we wel deden, was deze mensen helpen bij hun eerste stappen om weer contact te maken met andere mensen. Sommigen maakten nieuwe vrienden, sommigen vonden oude vrienden terug. Voordat we aan het project begonnen, had Amanda me verteld dat dit kon gebeuren en ik dacht dat dat een gelukkig toeval was. Maar nu ik het zelf heb meegemaakt, weet ik dat het geen toeval is. Het is wat er gebeurt als je mensen de kans geeft om elkaar te ontmoeten in een open omgeving, met een lage instapdrempel en met een scala aan taken en verantwoordelijkheden waaruit ze kunnen kiezen om deel te nemen. Sommige mensen wilden alleen stof aan elkaar spelden, sommigen gingen de uitdaging aan om een ​​heel groot stuk te naaien, sommigen hielpen anderen te leren naaien of spelden, sommigen deden de afwas. Achteraf besef ik dat ik nog meer taken had kunnen uit handen geven. Als mensen in een project geloven en zich gewaardeerd voelen, zijn ze bereid ver te gaan.

Bekijk de documentaire over het project hier.

Nog te bezichtigen tot het einde van de Triënnale Brugge op 24 oktober 2021.