Iedereen piraat. City Pirates zoekt in Antwerpen naar een duurzame plek tussen sport, jeugdwerk en maatschappelijk werk

Stilaan worden de blauwe trainingspakken van City Pirates een vertrouwd gezicht in Antwerpen, niet alleen binnen de sportwereld maar ook in het brede sociale veld. Veel jongeren vinden in de voetbalclub een tweede thuis en een hefboom voor een beter leven. De club en z’n leden streven naar een vaste plaats in en tussen sport, jeugdwerk en sociaal werk.

Voetbalclub City Pirates in Antwerpen heette oorspronkelijk SC Merksem en kampte in 2004 met grote problemen. Het ledenaantal slonk, er waren vrijwilligersproblemen en de clubkas kon niet meer gespijsd worden. SC Merksem werd een eiland in de eigen buurt. Maar door sportieve ambitie te combineren met een sociale invalshoek, groeide de club uit tot een sterk gewaardeerde pionier. Het werd een schoolvoorbeeld van een klassieke sportclub die zich omvormde tot een sociaalsportief project dat niet meer in een keurslijf te plaatsen was. Geen klassieke sportclub meer, maar evenmin louter een sociale werking. De club telt ondertussen meer dan 1200 leden.

Structureel kon de werking vroeger enkel beroep doen op subsidies vanuit sport. Voor haar maatschappelijk werk was de club aangewezen op private sponsors en projectsubsidies. Dankzij dit project bijvoorbeeld kon de voetbalclub een antenne uitbouwen in Antwerpen-Noord en zo de werking verderzetten van MSC Ahlan die de boeken moest neerleggen. Ook de sportclubondersteuner, die al een lange tijd actief is in de wijk, kon zo in dienst blijven.

Stilaan rijpten de geesten echter voor een meer structurele oplossing. En die komt niets te vroeg. De club kan rekenen op erg gemotiveerde medewerkers, maar je moet hen wel een langetermijnperspectief kunnen bieden om hen te behouden. Samen met de Stad Antwerpen werkte City Pirates een convenant uit die hun integrale werking ondersteunt vanuit verschillende beleidsdomeinen. Dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan. Transversaal werken is een mooi ideaal, een beleidsmatige uitwerking ervan heeft best wat voeten in de aarde. Het succes van de werking is echter onmiskenbaar - dat blijkt ook uit de cijfers die club nauwgezet bijhoudt - en dat stimuleert het beleid om een passende omkadering te voorzien. City Pirates en hun voorzitter vallen ook geregeld in de prijzen en ook dat draagt bij tot de uitstraling van de club.

De belangrijkste bijzaak

Wat verklaart het succes van City Pirates? Voetbal vormt de eerste aantrekkingskracht. Het is weliswaar een mes dat snijdt aan twee kanten. Wie niets heeft met de sport, maakt geen connectie. Daarom investeert City Pirates ondertussen ook in een andere projecten. Zo werken River Side Foundation en EdUcAntwerp, twee vzw’s die worden ondersteund door City Pirates Foundation, respectievelijk rond hiphop cultuur en Europese vormingsgprojecten met andere jongerenorganisaties. Belangrijkste vuistregel is dat de projecten vertrekken vanuit de interne motivatie van de jongeren, al dan niet aangewakkerd door input van de maatschappelijk werkers.

Maar je kan er natuurlijk niet omheen, voor wie gek is op voetbal, werkt het als een magneet. En er zijn nogal wat jongeren die moeilijk aansluiting vinden in de maatschappij die wel dwepen met deze sport. Maar nog belangrijker dan die gedeelde passie, is het gevoel van gemeenschap en verbinding dat zo’n voetbalclub creëert. Voetbal is in dit geval eigenlijk gewoon het middel om een vertrouwensband te creëren en daar gaat het echt om. Net als dans of muziek, bijvoorbeeld, twee andere interesses waar City Pirates op inzetten. Oscar Coppieters van City Pirates vertelt hierover:

“Lidmaatschap van onze werking geeft jongeren het gevoel dat ze ergens toe behoren. Ze vinden bij ons een sterke identiteit om zich mee te verbinden. We geven veel eigenaarschap aan de jongeren, we zetten in op participatie, we geven hen verantwoordelijkheid…  We maken hen tot ‘piraat’ en dat biedt jongeren die zich nergens echt thuis voelen een soort van thuisgevoel of tweede thuisgevoel. Deze jongeren hebben het thuis niet altijd even makkelijk, maar ze voelen zich ook niet aanvaard binnen de brede samenleving. Uitspraken op politiek niveau en in de media versterken dat gevoel en sijpelen ook door naar het dagelijks handelen van mensen. En als je dan weet dat onze jongeren vaak zeer geïsoleerd opgroeien van de samenleving, met weinig vertrouwenspersonen of warme contacten en vooral negatieve en zure reacties, dan snap je het belang van een positief alternatief. Dit geldt niet voor alle jongeren natuurlijk. Maar wij merken wel dat we de eigenwaarde bieden waar veel jongeren naar zoeken en die ze ergens anders niet vinden.”

Een hefboom naar werk en welzijn

City Pirates biedt ook meer dan een fijne club. Voor hun jongeren bouwen de medewerkers ook functionele bruggen naar onderwijs, werk of welzijn. Vanuit hun verbinding met de privésector stimuleren ze waar mogelijk het ondernemerschap. Mits de nodige ondersteuning zouden ze zelfs nog veel meer kunnen fungeren als schakel tussen deze jongeren en de arbeidsmarkt. City Pirates gebruikt voetbal ook als hefboom om jongeren te blijven verbinden met de school en om de brug te slaan naar welzijn en ondersteuning.

Aparte werelden

Of voetbal ook kansrijke en kansarme jongeren samenbrengt, is nog een ander paar mouwen. Jongeren beleven hun vrije tijd toch vooral in de eigen buurt. De kansarme buurten waar City Pirates actief is, liggen dikwijls ver af van de meer kansrijke buurten. Daar waar de buurten meer aan elkaar grenzen, kan je via voetbal wel een mix maken.

Je mag de invloed van het onderwijs ook niet onderschatten. Kansrijke en kansarme jongeren komen in de praktijk toch vaak in verschillende scholen terecht. Het zijn eigenlijk twee werelden die elkaar niet zien, niet kennen en heel andere gewoontes ontwikkelen. Die werelden met elkaar vermengen, vergt erg veel vertrouwen en dat is niet vanzelfsprekend.

Door de voetbalcompetitie komt City Pirates natuurlijk wel in contact met andere jongeren. Oscar Coppieters:

“We waken erover dat we als club een hele goeie naam hebben en dat dat onze jongeren zich exemplarisch gedragen. Wij willen effectief een positief beeld van jonge migranten neerzetten, wat dan weer een positieve invloed heeft op de beeldvorming en het toewerken naar een inclusieve maatschappij. Dat zijn niet de grote stappen, maar wel de microstappen die nodig zijn.

Toch blijven onze jongeren op het veld botsen op vooroordelen en racistische opmerkingen. Wij proberen onze jongeren daar weerbaar voor te maken en een handleiding te geven van hoe ze op de juiste manier moeten reageren. Als je in conflict gaat over kleine racistische opmerkingen, dan bevestig je vooral de stereotypen. Sommigen zouden niet liever hebben. Maar er zijn ook grenzen aan wat wij en onze jongeren moeten verdragen. Zo zijn we lang geleden ook al van het veld gestapt na een racistisch incident. We kregen dan wel een boete, maar goed, het is belangrijk dat we duidelijk het signaal geven dat er ook grenzen zijn, zonder dat wij of onze jongeren daar de dupe van worden. Ondertussen groeit wel het besef dat racistische uitspraken niet thuishoren in de sport. We mogen ook advies geven over dit onderwerp. Uiteindelijk zal de verandering toch van de jongeren moeten komen. Wij moeten faciliteren en zo goed mogelijke condities scheppen. De toekomstige generaties moeten er zelf onderling uit geraken.”