Netwerkdag "Bevlogen bemiddelaars" - sessie 6 - de florerende gemeenschap, ecosystemisch denken

Grote maatschappelijke knopen worden niet opgelost door ze eenzijdig in het bakje van de overheid, zorgsector, onderwijs… te droppen. We zetten er als gemeenschap beter samen onze schouders onder. Ecosystemisch denken biedt een kader om anders naar complexe uitdagingen te kijken. Het spiegelt aan natuurlijke ecosystemen die de unieke gave hebben om snel terug evenwicht te vinden wanneer ingrijpende wijzigingen zich voordoen. De lokale gemeenschap is het ideale schaalniveau hiervoor. De uitdagingen zijn er niet minder, maar de kans op betrokkenheid, verbondenheid, slagkracht en impact is des te groter.

Hoe kan je als klein lokaal bestuur je beperkte middelen anders inzetten om deze schatkamer aan menselijke energie vrij te maken? Hoe kan je verantwoordelijkheid delen in plaats van ze - verlammend - alleen te dragen? Aan de hand van praktijkverhalen uit kleine gemeenten nam Koen Steuperaert van Schakel ons mee in de florerende gemeenschap.

Presentatie

Een korte inhoud van wat in de sessie aan bod kwam:

• Vertrekpunt: er is nood aan nieuwe vormen van samenwerkingen. We kunnen niet alle oplossingen verwachten van lokale besturen, en gaan op zoek naar nieuwe vormen van samenwerkingen om antwoorden te zoeken op specifieke noden.  
• Voorbeeld: Gavere (ecosysteem “ T’is voor mekaar”):  
• Vanuit de wil om beleid beter af te stemmen op senioren, werd een systeem opgezet via service design’: senioren mee laten nadenken over de oplossingen (cocreatie) 
• Algemene doelstelling Ecosysteem Gavere: mogelijk maken dat elke inwoner, elke groep binnen Gavere, op het moment waar hij/zij nood heeft aan ondersteuning, zich gedragen weet door een zorgende gemeenschap.  
• Concrete initiatieven: dienstwagens van bedrijf die buiten de werkuren konden gebruikt worden voor vrijwilligers die met senioren werken; Radio Gagavere als verbindend instrument, enz.  

Vragen en debat met de deelnemers:  

• Netwerk wordt soms een praatbarak als er geen gemeenschappelijk project is. Dat kan dan wel de UiTPAS zijn, maar wat als dit doel bereikt is? Wat ligt er na het doel, en hoe gaat een ecosystemische benadering mee om?  
• Netwerken gericht op formele structuur, daar is moeilijk iets aan te veranderen; daar komen de ‘usual suspects’ (vb organisaties). De focus ligt op overlegstructuur. Ecosystemen kijken ruimer dan de traditionele deelnemers, gaan kijken en op zoek naar alle elementen die een invloed kunnen hebben op de gezamenlijke doelstelling. De focus ligt minder op structuur, wel op samenwerking vanuit noden. Het voorbeeld van Gavere leert dat de grootste verandering gebeurt door de actoren van wie het niet verwacht werd (en die spontaan nooit bij het netwerk betrokken zouden zijn).  
• Een ecosysteem creëert een neutrale ruimte waarin samen enkele spelregels worden vastgelegd (dus niet door één iemand).    
• In een ecosysteem is iedereen gelijk en zit er voor een gezamenlijke meerwaarde. Een netwerk wordt teveel bepaald door hoe de samenwerking verloopt tussen de partners, wie weegt op wie, wie bepaalt de agenda, enz.  
• Vergelijkbaar met een Platform-design (vb. Apple; Airbnb): zaken zijn allemaal met elkaar verbonden, maar geen hiërarchie, geen overwicht.